Bir gazete tarafından Ahmed Kalkan’la gerçekleştirilen ve fakat asli bölümleri kırpılarak çok sınırlı bir kısmı yayınlanan röportajı siz okuyucularımızın dikkatine sunuyoruz:
Öncelikle Rahmet ve oruç ayı Ramazan ayının hepimize hayırlar için vesile olmasını dileyerek söze başlayalım. Hocam, Ramazan ayını diğer aylardan farklı ve önemli kılan nedir? Biliyoruz ki, bu ayda başka aylarda olmayan bazı ibadetler yerine getiriliyor. Oruç başta olmak üzere, teravih namazı, zekâtın bu ayda verilmesi, fıtır sadakası verilmesi, iftar davetleri, itikâf gibi güzellikler hep bu ayda. Bunlardan hangisi Ramazan’ı Ramazan yapan temel özelliktir?
Bismillâh, el-hamdu lillâh, ve’s-salâtu ve’s-selâmu alâ Rasûlillâh. Esselâmu aleykum ve rahmetullah. Ramazan ayını diğer aylardan üstün kılan nedir? Ramazan’ın özelliklerini sayarak diğer aylardan farkını anlamaya çalışalım: Ramazan, oruç ve az yeme ayıdır. Ramazan, nefisle cihad ayıdır, olgunluk ve sabır ayıdır. Teravih başta olmak üzere nâfile ibâdetlerin daha çok yapıldığı ibâdet ayıdır. Zekât ve fıtır sadakasının verildiği bereketli bir aydır. Fakirlerin hatırlanıp gözetildiği cömertlik ayıdır. Şeytanların ve şeytânî arzuların bağlandığı rahmet ve mağfiret ayıdır. Kötü alışkanlıkların terk edilip iyi alışkanlıklar edinilmeye çok müsait bir aydır. Ramazan, bir okuldur. Ama, Kur’an onu, bütün bu özelliklerinden başka bir özellikle tanıtıyor. Bunlar doğrudur, ama Ramazanı Kur’an’ın tanıttığı gibi tanıtmaya yetmez. Rabbimiz onu bize Kur’an’ın indirildiği ay olarak tanıtıyor. Evet, Kur’an’a göre Ramazanın en önemli özelliği, bu ayın Kur’ân-ı Kerim ayı olmasıdır. Ramazan gücünü, şerefini ve güzelliğini Kur’an’dan almaktadır. “Ramazan ayı ki, insanlara dosdoğru yolu gösteren ve hakkı bâtıldan ayırma ölçüsü ve hidâyet için belgeler içeren Kur’an onda indirilmiştir…” (2/Bakara, 185).
Ramazan ayının değerli oluşu, insanlığı kurtaracak mesajın bu ayda indirilmesinden kaynaklanmaktadır. Kur’an’ın indirildiği gece bin aydan hayırlı olduğuna göre (97/Kadr, 3), Kur’an’ı okumaya, anlamaya ve yaşamaya ayrılan bir gün de, bin aydan daha hayırlı olacağı değerlendirilmelidir. Her gün ve gece Kur’an’a uygun olarak ihyâ edilmelidir. Kur’an’ı indiriliş gayesine uygun olarak okuyup hükümlerini ferdî olarak itikadî, ibâdî, ahlâkî ve ekonomik bütün yönleriyle yaşarsak, sosyal ve siyasal hayata hâkim kılıp tatbik ettirme çabasında bulunursak, yani vahyi gönlümüze ve yaşayışımıza indirirsek, o zaman biz de bin insandan hayırlı oluruz, böyle yaşadığımız gün ve geceler de bin aydan üstün olur.
Değeri Kur’an’dan kaynaklanan Ramazan, Kur’an’dan daha çok önemsenirken, Kur’an ihmal edilmiştir. Rasûlullah’ın ümmetinden şikâyetçi olacağı tek husus vardır: “(O gün) Peygamber şöyle der: ‘Ey Rabbim! Doğrusu benim toplumum, bu Kur’an’ı terk etmişti (uzak durmuş, onunla amel etmemişti).” (25/Furkan, 30)
Unutmayalım, Kur’an’ın indiriliş amacına uygun yaşadığımız gün ve gece bizim için Kadir gecesi, böyle yaşadığımız ay bizim için diğer aylardan çok üstün Ramazan’dır. Yoksa rahmet çeşmesinin büyüklüğü, ondan yararlanmasını bilmeyen, susuzluğunu gidermek için su kabını veya ağzını çeşmenin altına yerleştir(e)meyen kimseler için hiçbir şey ifade etmez. Çeşme, bindört yüz yıldır akmaktadır. Bu güne kadar onun hayat veren lezzetli suyunu içenleri suladığı, nimetlendirip dirilttiği gibi, hâlâ canlandıran rahmet suyunu sunmaya devam etmektedir. Ama biz, kabımızı o çeşmenin altına tutmuyor, çeşmeden yararlanmayı bilmiyorsak suç elbette çeşmenin değil; bizimdir. Karanlıklarda yaşayan insan çeşmenin yolunu unutmuş olabilir, ama çeşmenin suyundan az da olsa tatmış olanların yapmaları gereken büyük görevleri olmalıdır. Hele o çeşmenin yanı başındaki yangınları farkeden itfaiyeci (dâvet ve tebliğci) görevini yapmıyorsa, karanlıktan yararlanarak yangını çıkaran ve değişik araçlarıyla yangını körükleyenler kadar, o da suçlu değil midir? Kendilerini ve toplumlarını değiştirmek isteyenlere Kur’an yardıma hazırdır; referansları, örnekleri ortadadır. Değişim ve dönüşüm projelerini, kendisine yöneleceklere sunmaya, yol göstermeye, yollarını aydınlatmaya hazır beklemektedir.
Ramazan, Kur’an’ın kendisine indiğini bilen ve ona göre hayatını tanzim eden kimselerin Ramazan’ıdır. Kur’an’ı ve hükümlerini önemsemeyen, ya da başka şeyleri Kur’an’a tercih eden, Kur’an’a ters ilke ve yaşama biçimlerini reddetmeyen kimseler için, yani Kur’an’sız, Kitapsız yaşayanlar için Ramazan da yoktur bayram da. Kur’an kendisine inmemiş gibi Kitapsız şekilde yaşayan insanlar, Kur’an’dan yararlanamadığı gibi, Ramazan’dan da nasip alamazlar.
Ramazan’dan yararlanalım diye bilerek veya bilmeden yapılan yanlışlar var mı? Ramazan’ı fert ve toplum olarak nasıl değerlendirmeliyiz? Ramazan’da alışverişler artıyor, yardımlaşmalar çoğalıyor, mideler rahatlıyor. Ama Ramazan ayı sebebiyle akşamları eğlenceler, özel televizyon programları gibi etkinlikler oluyor. Bunları, toplumsal kaynaşma açısından faydalı mı görüyorsunuz, yoksa ruhumuzu eğitme ve daha takvalı olma yönüyle zararlı olarak mı değerlendiriyorsunuz?
Günümüzde Ramazanlar, dinî ve mânevî özelliklerinden soyutlanarak folklorik planda hayata yansıtılmaktadır. İnsanımızı yönlendiren düzen ve kurumları, belediyeler ve özellikle medya Ramazanı “ibâdet ve mâneviyât ayı” olmaktan çıkarıp eğlence ayı olarak değerlendirmektedir. Ramazan çadırları konser salonu görevi de yapmakta, müzik parçaları bu ibâdet ayında teravihlerdeki salevatları bastırmaktadır. Televizyonlar, diğer zamanlardan daha fazla eğlenceye, tiyatromsu şeylere, ortaoyunu ve kuklalara… yer ayırmaktadır. “Ah eski Ramazanlar!” Sanki asr-ı saâdetteki her ânı ibâdet coşkusuyla değerlendirilen Ramazanları hasretle hatırlayıp ona özenmektedir bunu söyleyenler. Hayır, bu güzel arzudan değil bu nostaljik iç geçirmeler… Ya niçin, Lâle Devrinden sonra ve özellikle Tanzimatla birlikte yabancı ve yabancılaşmış insanların Direklerarası gibi eğlence mekânlarındaki gayr-i İslâmî faşingleri, festivaller, câhilî örfler, lüks ve isrâfa âit hâtıralar ve onları canlandırma gayretleri; Rum ve Ermeni şarkıcıların bozuk şive ve bozuk ahlâkla icat ve icraatları olan kantolar ve bayağı ve de cıvık eğlenceler için… Bir de Ortaoyunu ve meddah… Televoleci kanalların bunları canlandırması değil; Ramazan ruhunun ne olduğu bilen/bilmesi gereken kanallar, gayrı müslim azınlıkların alternatif Ramazanı olan direklerarasını Feshanelere taşıyan, namaz kılanları çadır eğlencelerine çağıranlar insanı üzüyor.
Her Ramazanda biraz sansasyon, biraz iftira, biraz istismar ve biraz da irticâ adıyla İslâm düşmanlığının tezgâhlandığı medya pazarında, yutanlar yutsun, yutmayanların da boğazına dizilsin diye bakalım bu Ramazanda iftarlık olarak ne eşantiyonlar verilecek? Ramazan geldiğinde, din ticareti de dine hakaret piyasası da hayli iş yapar, müslüman mahallesindeki medya adlı salyangoz pazarında. Hipnotize edilmişçesine kendinden geçmiş ve etkilenmeye hazır, ağzı açık müşterilere sihirli kutunun yalancı aynasından geçirilen bayat ve kokmuş dolmalar yanında, taze avlar da menüye konulup yutturulur. Ramazandan yararlanarak müslümanların dine yönelişlerini frenlemek için, temcit pilavı olarak medya tarafından bu yıl da ne çirkinlikler sunulacak, hep birlikte göreceğiz. İnsanları diriltmeye gelen Ramazanı öldürmek, en azından yaralamaya kalkacaklar çıkacak. Bozulan insanı tamir etmeye gelen Ramazan’ı tahrif edip bozmaya yeltenenler olacak. Kâfirler görevini yapacağı gibi, Ramazan münâfıkları da iş başında olacak.
Bütün bunlar, gâyet doğal. Herkes inancının/dâvâsının gereğini yapıyor. Esas problem müslümanlarda. Ramazan’ı aslî çizgisinden saptırmak isteyenler, sadece fıtratları bozulmuş İslâm ve Ramazan düşmanları değil; iyi niyetli ama câhil, samimi ama âdetleri ibâdetleştiren, ibâdetleri de âdetleştiren müslümanların çoğunluğu da bu durumda. Zâten lâyık olduğumuz şekilde yönetiliyor, hak ettiğimiz şekilde muâmele görüyoruz. “Ey iman edenler! Siz kendinize (kendi görevlerinize) bakın. Siz hidâyette/doğru yolda olunca dalâletteki/sapık kimse size zarar veremez…” (5/Mâide, 105). Senelerdir imsak ve sahur vaktini tartışır Ramazanlarda Müslümanlar. Sonra yatsının vakti ilâve oldu. Her Ramazan’da en ön önemli konu ve konuşmalar bunun üzerinedir. Bunca senedir çözülemeyen büyük bir problemmiş gibi, başka tüm gündemlerin üzerine çıkar(tılır). Takvâmızı nasıl arttırırız, Kur’an’ı nasıl tefekkür ve tedebbürle okuyup günümüze ve şahsımıza çıkarımlar yaparız; bu tür mesaj içeren sorulara cevap arayışları, ne televizyon müftülerinin ne de medyadaki diğer programcıların ve gazetecilerin gündeminde yoktur. Hakk’ın dinindeki Ramazanın özellikleriyle halkın dinindeki Ramazanın özelliklerini örneklerle karşılaştırmak, böylece Ramazan aynasında kendimize çeki düzen vermenin gereğini hatırlatmak bu yazının amacı olacaktır.
Her yıl Ramazan başladığında güzel bir gelenek olarak camilerimizde ve bazı evlerde mukabele okunur. Kur’ân-ı Kerim’i aslî harfleriyle okuyamayan Müslümanlar, hocaları dinleyerek hatim etmiş olurlar. Bu bir gelenek midir, dinimizin bir emri midir ve mukabele en faydalı şekilde nasıl okunmalıdır?
Yegâne önderimiz, izinden gitmeye çalıştığımız örneğimiz Rasûlullah (s.a.s.), Ramazan ayında o zamana kadar inzâl olmuş tüm âyetleri Cebrâil’e karşı okur, o da dinlerdi. Rasûlullah’ın bu uygulaması, sonradan yaygınlık kazanmaya başladı. Ancak, unutulan bir hakikat vardır ki, Peygamberimiz ve ilk zamanlardaki Müslümanlar Arapça’yı iyi biliyorlar, Kur’an’ı okuduklarında anlamını tefekkür edebiliyorlardı. Ölü kitabı değildir Kitaplı mü’min için, muska kitabı değildir Kur’an. Hatmetmek için hatmetmenin Kitaplı olmaya yetmeyeceğini bilir muvahhid mü’min.
Dostlar alışverişte görsün kabilinden, yasak savma cinsinden Ramazanlarda Kur’an’ı kabından çıkarıp hatim etmeyle işin biteceğini hiç mi hiç düşünemeyiz. Ashâb: “Bize Kur’an’dan önce iman veriliyordu” demişlerdi. Şirksiz ve şeksiz iman olmadan okunan Kur’an, insanın hidâyetini değil, hüsrânını arttırabilirdi çünkü. “Biz, Kur’an’da mü’minlere şifâ ve rahmet olan şeyler indiriyoruz. Ama bunlar, zâlimlerin hüsrânını, kayıplarını arttırır.” (17/İsrâ, 82). Kim gönlündeki, başta şirk olmak üzere, her çeşit mânevî hastalıkları Kur’an’la tedavi etmezse, Allah ona başka bir yoldan asla şifâ vermez. Âyette dünya, türlü hastalıklarla dolu bir hastaneye, Peygamber bir doktora, Kur’an da şifâ veren ilaca benzetilmiştir. Kur’an’a itaat eden mü’min, bu âyetlerle şifaya ve rahmete kavuşur. Buna karşılık, hastanın ilaçtan yararlanmak istemeyişi de onun hastalığını arttıracaktır.
Bir ilâcın şifaya vesile olması için, o ilacın kullanılması gerekir. Sadece reçetenin veya prospektüsün okunmasıyla şifa beklenemez. Prospektüs, ilacın nasıl kullanılacağını anlatır. Kur’an da, bizim hangi ilacı kullanırsak ne tür sıkıntılarımızın gideceğini ve nasıl huzura kavuşacağımızı açıklar. “Kur’an şifadır.” (10/Yûnus, 57; 17/İsrâ, 82; 41/Fussılet, 44). Hem ferdî hastalık, problem, stres ve buhranlarımıza; hem de sosyal kargaşaya. Aynı zamanda devlet yönetiminin ölümcül hastalıklarına şifadır. Bunun böyle olduğu sayısız deney ve tecrübelerle kanıtlanmış tarihî ve güncel bir vâkıadır. Aynı ilaç, bayatlamadan bozulmadan raflarımızda duruyor. Son kullanma tarihi kıyâmet olan bu şifa kaynağı raflarda, kabından açılmadan tutuluyor. Uygulayacak hastaları bekliyor.
Hayat kitabımız Kur’an’ımızı okumak, anlamak için olacağı gibi; anlamak da şüphesiz tatbik etmek için olacaktır. Mü’minin Kur’an’a imanı, zaten onu yaşamak içindir. “İşte bu Kur’an, indirdiğimiz mübârek bir Kitaptır. Artık Kur’an’a uyun, (onun emir ve yasaklarına aykırı davranıştan) sakının ki merhamet olunasınız.” (6/En’âm, 155). Mü’min, Kur’an’ı, mûsikisinden yararlanmak ve kültürünü artırmak için okumayacaktır. Onu yaşamak için öğrenecek, okuyacak ve dinleyecektir. Kur’an’ı hidâyet kitabı kabul eden mü’minler, mezarda yatanları affettirsin diye değil, ses sanatkârları gibi güzel ses göstersin diye değil, mevlitlere çeşni katsın diye değil; kendilerine gösterdiği yoldan gidip Allah’a yaklaştırsın diye Kur’an okurlar.
Tatbik olunmayan bilgilerden bir menfaat edinilemeyeceği gibi; inanılan, okunan, anlaşılan, fakat yaşanmayan Kur’an’dan da özlenen faydalar sağlanamayacaktır. “Benim zikrimden (Kur’an’ımdan) yüzçeviren kişi(ler) için (buhranlarla dolu) dar bir hayat ve geçim sıkıntısı vardır.” (20/Tâhâ, 124).
Kur’an, samimi mü’minin başucu kitabıdır, hayat kitabıdır, müracaat kitabıdır. Hakemdir, ölçüdür, furkandır. Kur’an mü’minler için yasa ve ana yasa kaynağıdır. Allah’ın indirdiği o kitaba ters hiçbir hüküm ve kanunu kabul etmez, edemez muvahhid kimse.
Kur’an ve Sünnet çizgisinde yaşamaya çalışan mü’minler Kitapsız değildir, Kitapsız olamazlar. Onları Kitabullah yönlendirir. Eğitimleri, cemaat çalışmaları Allah’ın Kitabını daha iyi anlamaya yöneliktir. Medya organlarının, nutukların, herhangi bir beşerin yazdığı kitabın Allah’ın Kitabının yerini tutamayacağını bilirler ve ona göre tercihlerini yaparlar. Onlar hiçbir şeyin Kur’an’dan daha önemli olmadığının bilinci içindedir. İçinde hiç yanlışın olmadığı, her emrine mutlak itaat edilmesi gereken ve sözlerin en güzeli olan kelâmın, Allah’ın kitabı Kur’an olduğuna inandıklarını tüm davranışlarıyla ispat etmeye çalışırlar.
Kur’an’ı anlamak ve yaşamaktır Kitaplı mü’minlerin dertleri. Onlar Kur’an’a tâbi olmak, ona itaat etmek için okurlar. Bilirler ki, Kur’an hüdâdır, hidâyettir, yol göstericidir. Onlar Kur’an’ı yaşama niyetiyle okuyup anlamayı en büyük zikir, en önemli ibâdet kabul ederler. Onları kimse Allah adına kandırıp Kur’an’ı anlayamayacaklarını söyleyemez. Başkalarının, hata yapma ihtimali büyük olan beşerin, üstad ve şeyhlerin kitaplarına yönlendirip Kur’an’ı onlara yasak kılamaz. Eğer başka kitabı Kur’an’a tercih eden bir tavrı görseler, öyle bir eûzü çekerler ki, sadece cin şeytanları değil ins şeytanları da kaçar onlardan.
Ramazan’ı kötü alışkanlıkları bırakmak ve yeni güzel alışkanlıklar edinmek için bir fırsat olabilir mi? Olursa, hangi alışkanlıklar ve nasıl? Oruç, sadece yeme-içme konusunda yasaklar içeren bir ibadet değil, bildiğimiz kadarıyla. Mükemmel bir oruç nasıl tutulur?
Ramazan, kötü alışkanlıkları bırakmak için bulunmaz bir fırsattır. İçkiciler bile Ramazanda içmez veya çok azaltır. Cehennem kapıları kapandığı gibi, meyhane ve kimi haram eğlence yerlerinin kapılarına da Ramazanda kilit vurulur. Bir mü’min açısından Ramazan, hâlâ sigara gibi kötü alışkanlıkları varsa, sabahtan akşama kadar içmediğine göre, akşamdan sabaha kadar da içmeyebileceğini, irâdesine sahip olmanın çok da zor olmadığını kendisine öğretir. Sık sık çay içmeden, kahve keyfi yapmadan, çerez ve benzeri abur cubur atıştırmadan yapamayanlara, arada sırada yiyip içmeden edemeyenlere, bu alışkanlıklarından vazgeçmeleri için en güzel imkânları gösterir Ramazan. Az yemeyi, diyet ve rejimi, iştahı kontrol edebilme, yeme ve içme irâdesine sahip olabilme alışkanlıklarını kazandırır/kazandırmalıdır.
Ramazan, her şeyden önce Kur’an ayıdır, tefekkür ve muhâsebe ayıdır, diriliş ve devrim ayıdır, arınma, yenilenme ayıdır. İlim ve kültürle değerlendirilen, ibâdeti günün ve gecenin her dakikasına yayma gayreti gösterilen, mânevî özelliklerin, takvâ, sabır ve tevbenin öne çıktığı aydır. Namazlarını aksattığından mü’min olduğu tartışılabilecek kişinin, Ramazanla iman tazeleyip namazlı mü’min hale geleceği, namazlıların, namazı huşû ile ikame etmeye ve nâfile ibâdetlere alışabileceği bir ortamdır. Evet, Ramazan güzel alışkanlıkların edinileceği aydır. Terâvihler, nâfile ibâdetlere; sahurlar da teheccüd saatinde kalkıp gece namazına alışmak için büyük bir fırsat olduğu gibi; mukabeleler, Kur’an’sız ve Onun anlaşılması ve yaşanması için gayretsiz günün geçirilmemesi gerektiğini öğretir, alıştırır.
Ramazan’da bile insanlar Kur’an’sız yapabiliyor, Koca bir 24 saat Kur’an okumadan yaşayabiliyor da, akşam tiryakisi olduğu bir diziyi seyretmeden edemiyorsa, gündüz internetsiz ve telefonsuz yapamıyorsa, bu kimselerin sadece ahlâkı değil; inancı da sorgulanmalıdır. Bir insanın onsuz yapamayacağı ne varsa, Allah yolunda fedâ edemeyecek kadar yücelttiği ne ise, Allah’tan başka, hayatın merkezine koyduğu ne tür bir şey ise o şey onun ilâhıdır, tanrısıdır. İnsanımız günde yarım saat Kur’an okuyup üzerinde tefekkür edemezken saatlerce futbol maçı ya da film seyredebiliyor. Belirli geceler dizi dizi izleyebiliyor. Onsuz olamayacağımız şey, bizim kendisine esir olduğumuz şeydir. Televizyonların kumandaları bize kumanda ediyor. Teknolojik aygıtlar bizi yönlendiriyor. Oyuncaklar bizimle oynuyor, cep telefonları bizimle konuşuyor, gerektiğinde casusluk yapıp bizi ihbar edebiliyor. Gelin bu Ramazan’da bu tutsaklıklardan kurtulmaya çalışalım. Bu aygıtların işgalinden kurtularak zihnimizi radyasyondan temizlemiş olacağımız gibi, dedikodudan, boş sözden de arındırmış oluruz. Ve boşalan yere tertemiz İslâm dâvâsını ve tefekkür nurlarını yerleştiririz.
Ramazan ayında, Peygamberimizin devamlı uyguladığı önemli bir sünneti var. İtikâf denilen bu sünnet, tümüyle unutulmaya başladı. Bu itikâf ne kadar önemlidir ve yeniden ihyâ edilebilir mi?
Ramazan ayı, i’tikâf ayı olduğu ve her Ramazan’da Peygamberimiz’in i’tikâfı hiç terketmediği halde; bugün “müslümanım” diyen kalabalıklar i’tikâfın adını bile telaffuz etmekte zorlanır. Faydasız nice konuların yön verdiği gündeminde i’tikâfın hiç yeri olmadığından, belki ilk defa sizden duymuş oluyordur bu kelimeyi. Bırakın dâvâsı İslâm olmayan sıradan vatandaşları, câmi cemaatine anket yapılsa, “itikâf nedir?” diye, bilenler çok az çıkacak, onlar içinde de uygulayanlar hemen hiç bulunmayacaktır. Böyle bir zaman diliminde i’tikâfı ihyâ etmenin çok büyük ecri vardır. “Kim, benden sonra terk edilmiş sünnetimden bir sünneti ihyâ ederse, ona, insanların o sünnetle amel etmesinin ecri kadar ecir/sevap verilir.” (İbn Mâce, Mukaddime 15, hadis no: 210) . “Ümmetimin fesâdı zamanında, kim, benim sünnetime sarılırsa o kimse için bir (diğer rivâyette “yüz”) şehid ecri/sevâbı vardır.” (Terğîb, I/44)
İ’tikâf, kâmil anlamda kalabalık câmilerde ve Ramazan ayında, özellikle son on gününde yapılır. İ’tikâf, câmiden kopa(rıla)n insanımızın Allah’ın eviyle tekrar kucaklaşması, Ramazanın rûhu olan ibâdeti her âna yaymanın prototipidir. Bununla birlikte; i’tikâfı, sadece Ramazandan Ramazana yapmak, günümüz şartlarında ölümcül hastalıkların tedâvisini geciktirmek ve belki de o hastalıklarla ölmeyi göze almak demektir. İhtiyaç duydukça, hemen her gün beş – on dakika da olsa Allah’ın evine bu gâye ile sığınmalı, O’ndan yardım istenmeli, O’nun dâvetine icâbet edip ziyâfetine katılmalıdır. Câmilere sığınma imkânını da sıkça bulamayan kimse, evinde, işinde, sokakta ve hatta yatakta i’tikâf rûhunu yakalayabilmelidir; zâten Allah’ın arzı mescid değil midir? Öyleyse en güzel i’tikâf Ramazan ayında ve câmilerde yapılsa da, i’tikâf rûhunu başka alanlara taşıma gayretinde bulunmamak, ibâdetleri câmi gibi alanlara mahkûm edip diğer yerleri başka ilâhlara ayırmak gibi fecî durumlara yol açabilir. Her an i’tikâftaki gibi Allah’la beraber olma ve her yeri Allah’a ibâdet edilen mekân haline getirme gayreti, aynı zamanda cihad sevabına da ulaşmak demektir.
İ’tikâf özellikleriyle mü’min, meleklik tarafını (rûhî, mânevî yönünü) her çeşit ibâdetlerle arttırmış, açlık (oruç) sâyesinde ve şehvetten/cinsel temastan perhiz yaparak hayvanî taraflarını da azaltmış olur. Mu’tekif melekleşir, yani meleklerin temel özelliği olan “Allah’a isyan etmemek ve O’nun emirlerini tümüyle yerine getirmek” (66/Tahrîm, 6) sıfatlarına sahip olur. Çünkü i’tikâfta temel ibâdetlerin tamamına yakını mevcuttur. Ana/doğurgan bir ibâdettir i’tikâf. İbâdetlerin fayda ve hikmetleri, tümüyle ve en kâmil şekliyle i’tikâfta vardır. İ’tikâfla, nefis terbiye ve tezkiye edilip sabır zırhına bürünülerek cihada hazırlanılmış olur. İhmal edilen gönlün tâmiri, bakımı, tedâvisidir; gönül aküsünün şarz edilmesidir i’tikâf rûhu. Zühd, takvâ, ihlâs, huşû ile edâ edilip zevk alınan ibâdet, mânevî haz gibi konularda derinleşmektir. Muhâsebe ve olgunluğa tırmanıştır i’tikâf.
Ramazan ibâdet ve mâneviyatımızı arttırdığımız ay olmalıdır. Ramazan takvâ ayıdır. Oruç, yüce dinimizin haramlarından korunup sakınma duygularını, yani takvâyı geliştirir (Bakara, 183). Mü’min, bu önemli faydayı da sağlamak için, günah davranış, söz, işitme ve bakışlardan korunacak, sakınacaktır. Oruç, ruhî ve ahlâkî bir eğitimdir. Ramazan tevbe ayıdır. Günahları terketme, kötü alışkanlıkları bırakma ayıdır Ramazan. Kendine dönme, âhireti tercih etme ve diriliş ayıdır. Bütün vücut organlarımızın, tüm duygularımızın da oruca ihtiyacı vardır, onlara da oruç tutturmak gerekmektedir. Ramazan; haramlara, şeytanî özelliklere, nefsimizin kötü isteklerine karşı bir sığınaktır, bir kaledir. Oruçla bu kaleye girilir. Ramazan; göz ve dillerini kontrol altına alarak ağızlarını kapayıp kalp ve gözlerini açmaya müslümanları hazırlıyor. İmsaktan iftara kadar geçen zamanda, Ramazan içinde bulunduğunu, oruçlu, yani ibâdet halinde olduğunu hatırlayan kimse, sanki Allah’ı görüyormuş gibi, yaptıklarını ölçülü ve güzel yapmaya çalışacaktır. Oruç, insana ibâdet için yaratıldığını hatırlatır, her dakikanın Allah’ın emir ve yasaklarına uygun olması için gayreti artırır, ruhu olgunlaştırır. Oruçlu insan Rabbini daha çok düşünür ve huzura kavuşur. Mideler rahatladığı için bütün vücutta bir hafiflik hissedilir, kâmil bir oruçla gönül saflaşır, berraklaşır, daima iyi şeyler düşünür. Yani kâmil bir insan olmanın yolları açılır, oruçla nefsin kötü isteklerine dur demesini öğrenir insan.
Bilindiği gibi, 24 Haziran’da seçimler var. Partilerin propaganda çalışmaları bu yıl Ramazan ayına denk gelecek. Bu durum Ramazan ayına olumlu mu, olumsuz mu yansır, ne düşünüyorsunuz? Ramazan’la ilgili başka ilave etmek istediğiniz bir nasihatiniz veya mesajınız var mı?
Sadece seçimler değil, futbolun dünya çapında sergilenişi, “dünyada bile ne kadar faydası oluyor” diye sorulması gereken üniversitelere giriş için sınav ve zaten genel başkanlar tarafından seçilmiş kimselerin onaylanması gibi velâ ve berâ kapsamına giren hususlar var. Bu yıl Ramazan bitmeden dünya kupası adıyla futbol maçları başlıyor. Ramazan’dan on gün sonra seçimler ve 17 gün sonra da üniversite sınavları var. Başkaları dünya kupası peşinde koşarken, gelin biz âhiret kupası peşinde olalım. Onlar top için mücâdele ederken biz hak için mücadele edelim. Biz nihâî tercih ve seçimimizi Allah’tan, O’nun kitabından yana yapalım ve O’nun dinini kendimize ve çevremize hâkim kılmaya çalışalım. Üniversiteye hazırlanan gençler kadar olsun Cennete hazırlanalım, onların sınava çalıştığı kadar olsun âhiret sınavımız için çalışalım.
Bu Ramazan’da gelin Allah’la kendi aramıza giren engelleri uzaklaştırmaya çalışalım. Allah’la bağımızı güçlendirecek takvâ yolculuğuna çıkalım. Bizi Allah’a yaklaştıracak şeyleri hayatımızda çoğaltalım, Allah’la bağımızı zayıflatan veya engelleyenlerle mücadele edelim. Ağzımıza bir şey koymadan koca bir gün yaşayabildiğimiz gibi, televizyondan ve internetten de gözümüzü koruyabiliriz.
Kur’an bu ayda indirildiğinden, müslümanların Kur’an’la bağlarını sağlamlaştırması Ramazan’daki ilk görevleridir. Okumayı bilmeyenlerin hemen öğrenmesi, bilenlerin Kur’an’ı çokça okuması ve anlamlarını öğrenmeye ve yaşamaya gayret etmesi, Kur’an’ı meal ve tefsiriyle okumaya çalışması, Allah’ın emir ve yasaklarını ilk elden öğrenmesi gerekmektedir. Kur’ân-ı Kerim’in Allah’ın Kitabı olduğuna iman eden insanlar, Kur’an âyetlerini bu Ramazan ayında nâzil oluyormuş gibi imanî bir heyecanla okumalı, dinlemeli ve üzerinde tefekkür etmelidir. Bireysel, sosyal, siyasal, ekonomik tüm problemlerin Kur’an’ı terk etmenin, onu tatbik etmemenin ürünü olduğunu, çözümün de Kur’an’ın tüm hükümleriyle hayata geçirilmesiyle mümkün olacağını unutmamalıyız. Ramazan, mü’minler için bir eğitim ayı olduğu gibi bir öğretim ayı da olmalıdır.
Böyle olduğu halde, evlerimiz Kur’an kursuna, Kur’an okuluna dönüşmemekte, vaktimizi Kur’an ilimleri doldurmamaktadır. Halkın en dindarları, formalite icabı ve âdet olarak mukabele ile yetinmekte, düşünmeden, anlamadan, hayatına geçirme endişesi duymadan sadece lafzını hızlı bir şekilde okumakta ve Kur’an’a karşı görevin en fazla hatim etmekten ibâret olduğunu zannetmektedir.
Bizi dünyada da âhirette de kurtaracak ve hidâyet/rehberlik için indirilmiş bulunan Kur’an’ı duvarlara, kitaplığa terk etmekten, onu süslü kabının içinde mahpus tutup tutuklu hayatı yaşatanların Ramazan’dan alacakları pay, en fazla açlık olacaktır.
Her durumda Kur’an’a müracaat etmemiz, Kur’an öğrenciliğini her türlü uğraşılarımızın önüne almamız gerekiyor. Kur’an okuyalım, bol bol okuyalım; ama güzel ses gösterisi için değil, anlamadan hatim için değil, ölülere okumak için değil, kendimiz için, ihyâ olmak için. Kur’an’sız hayat, Peygamber’siz hayat, hayat bile değildir; ölüdür Kitapsız, öndersiz insan: “Ey iman edenler! Hayat verip sizi diriltecek şeylere sizi çağırdığı zaman, Allah ve Rasûlüne uyun, onların emrine icâbet edin.” (8/Enfâl, 24)
Kur’an’ı sadece okuduğumuz için değil; esas olarak hayatımıza geçirip uyguladığımız, Onu yaşadığımız için ibâdet kabul etmeliyiz. Hızlı hatim yapmakla, Kur’an okuma yarışmaları, hâfızlık yarışmalarıyla Allah’ın rızâsına ulaşılmaz. Kur’an’ı hızla değil, hazla okumalıyız. Tertîl üzere, sindire sindire, hayatımıza nasıl tatbik edileceğini düşünüp Kur’an insanı olmaya çalışmalıyız. Kur’an’ı en güzel hangimiz yaşayacak, Kur’an’ı hayata ve çevreye en çok tatbik edenimiz kim olacak diye yarış yapmalıyız.
Arapça metnini yüzünden düzgün okuyabilmek, hatta anlamını bilmeden sadece hâfız olmak bile çok önemli değildir, “hamele-i Kur’an” olmayı hedeflemeliyiz; O’nu yüklenmeli, O’nu taşımalı, O’nu yaşamalı, O’nu yaşatmalıyız. O’nun üzerimize yüklediği görevleri yerine getirme gayretimiz, her işimizin her faaliyetimizin, her istirahatimizin önüne geçmeli. Kur’an’la yatıp Kur’an’la kalkmalı, Kur’an insanı olmalıyız. Ahlâkımız Kur’an olmalı, ayaklı Kur’an, canlı Kur’an olmayı hedeflemeliyiz.
Kur’an ve Ramazan aynasında kendimize çeki düzen vermek zorundayız. Ruhumuzun, iç dünyamızın röntgenini çekseler, iftiharla başkalarına gösterebilecek şekilde yaşamalıyız. Kur’an’ın diriltici mesajlarıyla canlanmalı, coşmalı ve koşmalıyız, boş durmamalıyız.
